I wylio’r fideo gydag is-deitlau neu gyfieithiad, cliciwch ar yr eicon is-deitlau ar y fideo YouTube.
Mae pob un ohonom yn profi sawl taith drwy gydol ein hoes; rhai ohonynt yn deithiau bach ac ansylweddol, eraill yn rhai mawr a thrawsnewidiol, mae gan bob profiad botensial cadarnhaol neu negyddol. A oes modd i ni greu bag emosiynol – sy’n cynnwys agweddau o arweiniad neu ffynonellau cysur – y gallwn ddwyn gwytnwch ohonynt, er mwyn wynebu adegau mwy heriol? Yng nghanol storm emosiynol, pan fo ein greddf naturiol wedi ein gadael, a oes modd i ni ddysgu i barhau i anadlu a dod o hyd i ffordd drwy’r profiad?
Cerdd: Wedi’i hysgrifennu a’i pherfformio gan Patrick Jones
Dawns: Wedi’i choreograffu a’i pherfformio gan Yvette C Halfhide
Cerddoriaeth: Wedi’i chyfansoddi a’i pherfformio gan Helen Woods
Camera: Helen Woods
Ffilmio a Golygu: Helen Woods, Yvette C Halfhide a Jonathan Dunn
Artistiaid
Mae Patrick Jones yn fardd ac yn ddramodwr o’r Coed Duon, ac mae wedi gweithio’n eang mewn lleoliadau iechyd a chymunedol. Yn Ysgrifennydd Preswyl gyda Choleg Brenhinol y Seiciatryddion yng Nghymru ar hyn o bryd, mae wedi gweithio â Forget Me Not Chorus, sef côr o unigolion sy’n byw â Dementia, ar brosiect sy’n cofnodi rhai o hoff ganeuon yr aelodau, a’r hanesion sydd y tu ôl iddynt. Mae Patrick wedi gweithio â Mind Cymru, y Samariaid, Cyngor Ffoaduriaid Cymru, Ysbyty Felindre, y Big Issue a mwy, ar amrywiaeth o brosiectau ysgrifennu ar gyfer iechyd a llesiant. Mae ei gyhoeddiad diweddaraf, My Bright Shadow (Rough Trade Books, 2019), yn gasgliad o farddoniaeth sy’n archwilio galar, bywyd a chariad.
Mynychodd Yvette C Halfhide y Central School of Ballet, Llundain, cyn symud i’r Almaen i weithio gyda Ballet Schindowski, ac wedi hynny i Gymru, i weithio â Diversions, sef Cwmni Dawns Cenedlaethol Cymru erbyn hyn, yng Nghaerdydd. Mae Yvette hefyd wedi perfformio â Chwmnïoedd Dawns Russell Maliphant a Sinman, yn ogystal â Ffin Dance, lle’r oedd hi’n gweithio fel Cyfarwyddwr Ymarferion. Treuliodd Yvette sawl blwyddyn yn gweithio fel hwylusydd symudiad creadigol gyda’r elusen Touch Trust yng Nghanolfan Mileniwm Cymru, ac yng ngwanwyn 2015, daeth yn Artist Dawns Cyswllt ar y rhaglen Dawns ar gyfer Parkinson’s, a sefydlwyd gan English National Ballet ac mewn partneriaeth â Chwmni Dawns Cenedlaethol Cymru. Yn 2021, cwblhaodd Yvette gymhwyster Hyfforddiant i Hyfforddwyr Sefydlogrwydd Osgo drwy Later Lifer Training.
Mae Helen Woods yn gyfansoddwraig, animeiddiwr cerdd, cyfarwyddwr cerdd a pherfformiwr. Mae hi wedi cyfansoddi 4 sioe gerdd lawn, sawl cylch cân, dros gant o ganeuon i blant ac yn cyfansoddi’r gerddoriaeth ar gyfer y Tiddly Prom, y mae’n ei pherfformio gyda’r storïwr Richard Berry. Comisiynwyd Helen i gyfansoddi A Real Princess ar gyfer WNO, opera ar gyfer plant 4 – 5 oed, ac yn haf 2021, perfformiodd yr opera Rumpelstiltskin ar-lein am y tro cyntaf i ysgolion. Yn 2020, comisiynwyd Helen, gyda’i merch hynaf, i greu perfformiad cerddoriaeth a symudiad dwyieithog o’r enw Barod! ar gyfer meithrinfeydd. Dim ond un waith y cafodd ei berfformio cyn covid, a chwblhawyd taith fechan, hynod boblogaidd, o feithrinfeydd Caerdydd yn haf 21. Cafodd Barod! ei archebu wedyn ar gyfer dwy ŵyl yn yr haf, ac ar gyfer meithrinfeydd yn RCT yn yr hydref. Yn 2013 derbyniodd Helen Wobr Cyngor y Celfyddydau i ddatblygu ei harfer cyfansoddiadol ac archwilio themâu sy’n ymwneud â threftadaeth a hunaniaeth, cyfres o ddarnau o’r enw Through Time. Mae Helen yn arbenigo mewn cerddoriaeth i blant dan bump oed, a chyfansoddi gyda nhw, ond mae ganddi brofiad o weithio ar amrywiaeth enfawr o brosiectau a chynyrchiadau cerddoriaeth gyda phob oedran, gan gynnwys gweithio fel cerddor cyswllt gyda Chwmni Dawns Cenedlaethol Cymru ac English National Ballet ar eu rhaglen Dawns ar gyfer Parkinson’s ac arwain Côr ar gyfer Pobl Iau â Dementia. Mae Helen yn fardd cyhoeddedig ac yn diwtor Javanese Gamelan.
Y Gerdd
Breathe Against the Hurricanes
When the world throws its spears
And the days become too dark
As the noise becomes overwhelming,
The skies grey and threatening
And anxiety strikes the heart
There is a simple act
To fend off the crushing impact
Of the flight or fight attack
That armours the aching soul
And enables us to regain some control
Breathe in 1 2 3 4
Like the first sound when you were born
Swallow the forest’s song just like before
A shield against the war
Replace their walls with doors
Stitch love into loss
Let balance be restored
Hold 5 6 7 8
Listen as the lullabies resonate
The soft Summer tides rejuvenate
And soothe the busied brain
Plant seeds that slowly germinate
Like the cakes you Mother once baked
Exhale 9 10 11 12
An air pocket sanctuary in which to dwell
All the hurricanes you shall repel
In this replenishing refuge
Hold fast, weave a magic breathspell
Where you begin, again, to be yourself
Remember to forget
It is not too late to make our choice
And in the calming cadence of self care
we shall find our voice
the fall, the rise, a mind repair,
to energise to stabilize
and humanize
the fall
the rise.
-Patrick Jones
/
Anadla’n erbyn y corwyntoedd
Pan fo’r byd yn taflu’i bicellau
A’r dyddiau’n gwneud dim ond duo
A’r sŵn yn rhuo yn ei anterth,
Yr awyr yn llawn llwydni bygythiol
A gorbryder yn ergydio’r galon
Mae un weithred fach
I ochel ein caer rhag ergydion
ymosodiad ein hunan-amddiffyniad
Sy’n arfwisg am yr enaid a’i ennuit
Sy’n ein galluogi i ad-ennill ein gorsedd a rheoli
Anadla mewn 1 2 3 4
Fel y sain gyntaf yn ennyd dy eni
Llynca gân y goedwig fel y dyddiau gynt
Tarian rhag y rhyfel
Pwytha gariad drwy’r galar
Boed adferiad i gydbwysedd
A’i ddal 5 6 7 8
Gwranda wrth i’r hwiangerddi ganu ar gerrig ateb
Mae llanw a thrai’r haf yn meddalu, mynd yn iau,
Yn lleddfu dinas brysur yr ymennydd
Planna hadau sy’n egino’n araf
Fel y cacennau a bobwyd slawer dydd gan dy fam
Ac allan 9 10 11 12
Poced o aer yn lloches i gael myfyrio
Pob corwynt y byddi’n tynnu gwynt o’i hwyliau
Yn y lloches sy’n llawn lles,
Dal yn dynn, a gwau ana’l o ledrith
Gan ddechrau teimlo’n ti dy hun
Cofia anghofio
Nad yw’n rhy hwyr i ti ddewis
Ac yn nhangnefedd y gynghanedd a’i gofal
Fe ganfyddwn ein llais,
Yn disgyn, esgyn, yn mendio’r meddwl,
Ac wele egnïwyd, sadiwyd,
A dynoliaeth a wnaethpwyd
Yn gwymp
A gwyd.
-Patrick Jones
addasiad gan Aneirin Karadog