Dewislen
English
Cysylltwch

Gorau o’r Goreuon: Llenyddiaeth Cymru

Cyhoeddwyd Gwe 3 Awst 2018 - Gan Llenyddiaeth Cymru
Gorau o’r Goreuon: Llenyddiaeth Cymru
(C) Kristina Banholzer

Beth yw’r Gorau o’r Goreuon?

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn chwilio am hynny’n union. Am y llyfrau gorau o’r goreuon dros y blynyddoedd y byddai plant a phobl ifainc heddiw yn eu mwynhau a’u gwerthfawrogi. Ydyn nhw yn gyfrolau sydd wedi ennill Gwobr Tir na n-Og dros y blynyddoedd, neu’n rhywbeth hollol wahanol? Ydyn nhw’n storïau oesol neu’n stori sy’n cyfleu cyfnod yn arbennig o dda? Beth am ymuno yn yr hwyl, dewiswch eich hoff lyfrau i’w cyflwyno i blant a phobl ifanc heddiw?

Dyma gasgliad byr o hoff lyfrau plant a phobl ifainc staff Llenyddiaeth Cymru:

“Yn blentyn y 1970au roedd fy silff lyfrau’n llawn dop o gyfieithiadau clasuron Ewropeaidd: Asterix, Tintin, Pipi Hosan Hir, Y Crwt Emil, a’r Tywysog Bach. Gyferbyn â nhw roedd llyfrau hynod y brenin geiriau, T Llew Jones. Rwy wedi bod mewn cariad â barddoniaeth ers yn ferch fach, ac yn arfer credu taw cyfrol i blant oedd Dail Pren gan Waldo Williams. Fy ffefrynnau o’r cyfnod hwn oedd dwy drysorfa hardd o farddoniaeth: Drws Dychymyg, golygwyd gan Elinor Davies gyda darluniau seicadelig John Walters, a Gardd o Gerddi, sef detholiad o gerddi cynganeddol i blant. Ond i mi, oherwydd y lluniau llachar a’r dylunio hyfryd Drws Dychymyg yw’r #GorauOrGoreuon.” – Lleucu Siencyn, Prif Weithredwr

“Roedd straeon yn rhan mawr o fy mywyd i pan oeddwn i’n blentyn, a rhai o fy atgofion cyntaf i yw clywed am hynt a helynt y Pry Bach Tew, Jaci Soch, Tomos Caradog, a Siencyn, a chymeriadau eraill Cyfres Darllen Stori Mary Vaughan Jones. Dwi’n grediniol eu bod nhw wedi bod yn allweddol wrth ddarlunio pethau megis empathi, cyfeillgarwch, a chariad i mi yn gynnar mewn bywyd mewn ffordd syml a hoffus. Dau lyfr arall sydd wedi gadael argraff arna’i yw Llyfr Mawr y Plant gan Jennie Thomas a J. O. Williams, a Lleuad yn Olau gan T. Llew Jones. Mi fuaswn i’n dychwelyd at y llyfrau yma dro ar ôl tro i gael fy swyno ac i gael fy nychryn, ac yn eu trysori hyd heddiw.” Branwen Llewellyn, Pennaeth Cyfathrebu

“Dwy gyfrol aeth â’m bryd pan oeddwn yn hyfforddi fel llyfrgellydd (ifanc!) yn yr 80au oedd Congrinero gan David Meredith (Gomer) a Cadwgan y Llygoden o’r Lleuad gan Elwyn Ioan (Y Lolfa). Mae darluniau hyfryd Wil Rowlands yn portreadu Congrinero, yr arwr bychan â chalon fawr, yn hyfryd. Ac roedd hanes Cadwgan y Llygoden o’r Lleuad wedi glanio yng Nghymru fach, yn hudolus. Mae llawer o drafod ar hyn o bryd ynglŷn â phwysigrwydd bod plenty yn gallu uniaethu â chymeriadau sy’n debyg iddo/yntau. Mae llawn mor bwysig i blant a phobl ifanc ddarllen am gymeriadau yn y Gymraeg mewn straeon sydd wedi eu gwreiddio yng Nghymru. A hynny mewn cyfrolau lliwgar, deniadol, â llygedyn o ddireidi. Dwy gyfrol arbennig, yn ffrwyth llafur awduron, arlunwyr a gweisg cynhenid Cymreig. Hoffwn weld argraffiadau newydd o’r ddwy gyfrol hon, yn ogystal â llu o gyfrolau lluniau newydd.” – Petra Bennett, Rheolwr Datblygu Awduron

“Er nad stori wreiddiol T Llew yw hi, dwi’n cofio darllen ei fersiwn o chwedl Cantre’r Gwaelod yn un o’i lyfrau Llyfrau Darllen Newydd, a bod yn hollol obsessed gyda’r syniad bod ‘na dir wedi’i foddi oddi ar arfordir Ceredigion. Ond os rhaid dewis un llyfr, bydden i’n mynd am Dirgelwch yr Ogof. Fel crwt o Geredigion, lle mae’r llyfr wedi’i gosod, ro’n i’n teimlo fy mod yng nghanol y stori go iawn; roedd trip i’r traeth a chrwydro i mewn i’r ogofâu yn tanio’r dychymyg!” – Steffan Phillips, Swyddog Llenyddiaeth yn y Gymuned

“Sothach a Sglyfath gan Angharad Tomos ydi un o fy hoff lyfrau hyd heddiw. Does rûn llyfr arall wedi llwyddo i ymgartrefu yn fy nychymyg fel a wnaeth y llyfr hwn. Dwi’n dal i gael hunllefau am gael fy herwgipio i’r castell dychrynllyd hwnnw. Ond gan fy mod wedi ei ddarllen ganwaith – dwi hefyd yn cofio’r tric hud a lledrith fydd yn fy helpu i ddianc…” – Leusa Llewelyn, Pennaeth Tŷ Newydd

“Treuliais y rhan fwyaf o’m harddegau yn darllen ac ail-ddarllen Tydi Bywyd yn Boen gan Gwenno Hywyn, ac mae’r llyfr yn dal i roi gwen ar fy wyneb hyd heddiw. Mae anturiaethau ac anlwc Delyth Haf yn parhau i fod yr un mor ddoniol ac erioed. Mae’n rhaid hefyd pwysleisio pwysigrwydd Cyfres Darllen Stori Mary Vaughan Jones ar fy mhlentyndod, ac mae cymeriadau’r llyfrau yn cael eu hail-ddarganfod bellach gan fy merch fach wrth i ni ddarllen hanesion Sali Mali, y Pry Bach Tew a Tomos Caradog gyda’n gilydd. Maen nhw’n gymeriadau a llyfrau sy’n dal i ddod a gwen i’r wyneb bron i 50 mlynedd ar ôl eu cyhoeddiad cyntaf.” – Ceri Collins, Rheolwr Safle Tŷ Newydd

Perlau Neli gan Marian Jones heb os, yw un o hoff lyfrau fy mhlentyndod. Mae’r lluniau yn dal yn fyw yn fy nghof i hyd heddiw, a dwi wrth fy modd yn darllen hanes Neli i blantos bach y teulu.” – Miriam Williams, Swyddog Marchnata a Rhaglennu Tŷ Newydd

“Yn bendant, fy hoff lyfr Cymraeg i ydi straeon Y Mabinogi. Maen nhw’n wych.” -Tony Cannon, Cydlynydd Arlwyo a Lletygarwch Tŷ Newydd

“Roedd yna fwrlwm o gyhoeddi nofelau gwreiddiol i blant yn ystod diwedd yr wythdegau, a dwi’n cofio mwynhau darllen llyfrau Cyfres Corryn fel Castell Norman a Loti: straeon doniol a drygionus wedi eu haddurno â lluniau gwych Jac Jones. Yna’n ddiweddarach ro’n i (fel llawer iawn o ferched ledled Cymru) yn mwynhau helyntion Delyth Haf yn Tydi Bywyd yn Boen. Llyfr tipyn yn hŷn oedd fy ffefryn fodd bynnag; ro’n i wedi etifeddu hen gopi fy modryb o Luned Bengoch ac roedd gwybod mai hwnnw oedd ei hoff lyfr hi a Mam pan roedden nhw’n blant yn ychwanegu at ei swyn. Ro’n i wrth fy modd yn darllen hanes yr arwres bengoch o Nant Gwrtheyrn ac rwy’n dal i gofio talpiau o’r testun. Ro’n i hefyd yn hoff iawn o wrando ar y tâp stori a gyhoeddwyd tua’r un pryd; byddai lleisiau Falmai Jones, Cefin Roberts a Dyfan Roberts yn fy sugno’n llwyr i antur Luned a Rhys yn chwilio am Owain Glyndŵr.” – Mared Roberts, Rheolwr Llenyddiaeth yn y Gymuned

Llyfr Mawr y Plant aeth a’m bryd i pan oeddwn i’n blentyn. Dwi’n 60 mlwydd oed bellach ac mae’r copi a ges a fy chwiorydd pan o’n i’n 9 oed dal gennai. Dwi wedi lliwio rhai o’r lluniau a’r llythrennau ac wedi ysgrifennu pytiau o sgyrsiau fy hun at y rhai yn y llyfr! Mae ynddo straeon antur, posau o bob math, pytiau o ddramâu bychain, lluniau gafaelgar a chymeriadau lliwgar, cofiadwy fel Wil Cwac Cwac, a Sion Blewyn Coch. Mae’n drysor o lyfr.” – Gwen Lasarus James, Swyddog Cymunedol

“Dwi wedi dewis dau, sef Hwyl Llong Afon a Llong Afon Ahoi! gan Lucy Kincaid. Y darluniau sydd wedi aros yn fy meddwl i, yn hytrach na’r straeon. Rwy’n cofio’n glir y dyfrgi, yr hwyaid a’r cwch mawr glas, ac anrhefn newydd ar bob tudalen.” – Elan Rhys, Swyddog Prosiect Llên Pawb

Gallwch chithau hefyd ymuno yn y sgwrs trwy awgrymu teitlau ar y cyfryngau cymdeithasol. Cofiwch ddefnyddio’r hashnod #gorauorgoreuon.