Cynrychioli Cymru 2026-2027: Y Panel Asesu

Llun: Edward Brown

Yr unig beth roedd Gwyneth Lewis erioed eisiau ei wneud oedd bod yn awdur. Wedi’i magu’n siarad Cymraeg yng Nghaerdydd, astudiodd Saesneg a threuliodd amser yn Yr Unol Daleithiau. Hi oedd Bardd Cenedlaethol cyntaf Cymru a chyfansoddodd y geiriau chwe throedfedd o uchder sydd ar flaen adeilad Canolfan Mileniwm Cymru. Mae ei llyfrau ffeithiol yn cynnwys  Sunbathing in the Rain: A Cheerful Book on Depression a Two in a Boat: A Marital Voyage, a Nightshade Mother: A Disentangling, a enillodd gategori Ffeithiol Greadigol yn ddiweddar yng ngwobrau Llyfr y Flwyddyn 2025.  Cyrhaeddodd y gyfrol rhestr fer adran Lenyddiaeth y Sky Arts Awards 2025. Mae hi wedi cyhoeddi deg cyfrol o farddoniaeth, y diweddaraf yw First Rain in Paradise.

Mae Cameron Myers yn Olygydd Comisiynu yn Ebury, adran arbenigol ffeithiol greadigol Penguin Random House. Mae Cameron yn canolbwyntio ar gyhoeddi gwaith ffeithiol greadigol o safon uchel sy'n cynnig safbwyntiau ffres a straeon difyr i ddarllenwyr. Mae wedi comisiynu gwaith mewn ystod eang o feysydd, o faterion cyfoes a gwleidyddiaeth, i hanes a chofiannau, gan gynnwys awduron fel George the Poet (Track Record) ac Ashley John-Baptiste (Looked After). Mae hefyd yn gyfarwyddwr anweithredol i Creative Access; menter gymdeithasol sydd wedi ymrwymo i gynhwysiant yn y diwydiannau creadigol. 

Mae Bethany Handley yn awdur, bardd ac ymgyrchydd anabledd arobryn o dde Cymru. Mae ei gwaith ysgrifennu yn archwilio mynediad at natur, ablaeth, a'r tirweddau sy'n ddylanwadau ffurfiannol- gan blethu creadigrwydd ag ymgyrchedd. Hi yw awdur Cling Film (Seren, 2025) a chyd-olygydd Beyond / Tu Hwnt , y flodeugerdd ddwyieithog gyntaf o awduron Byddar ac Anabl Cymru. Cyhoeddir ei chyfrol ddiweddaraf My Body is a Meadow: Finding Freedom in the Outdoors gan Headline ym mis Mai 2026.

Roedd Bethany yn awdur ar raglen Cynrychioli Cymru 2023-24 Llenyddiaeth Cymru, dyfarnwyd iddi Wobr Aur am Lyfrau Ffeithiol Creadigol yng Ngwobr Creative Future Writers 2023 a chafodd ei rhoi ar restr fer Gwobr Farddoniaeth Jerwood y Royal Society of Literature 2024. Cafodd ei henwi'n un o'r deg person anabl mwyaf dylanwadol sy'n gweithio ym maes gwleidyddiaeth, y gyfraith a'r cyfryngau yn y DU, ac yn un o'r 100 unigolyn anabl mwyaf dylanwadol yn y DU yn rhestr Disability Power 100 Ymddiriedolaeth Shaw.

Ochr yn ochr â'i gwaith llenyddol, mae Bethany yn cynghori sefydliadau a thirfeddianwyr ar wneud yr awyr agored yn fwy hygyrch. Mae hi hefyd yn llysgennad i Lwybr Arfordir Cymru, Ramblers Cymru, ac ymgyrch Mynediad i Bawb Country Living, lle mae hi'n hyrwyddo cydraddoldeb ym myd natur.

Mae Gareth Evans-Jones yn Ddarlithydd Athroniaeth, Moeseg a Chrefydd ym Mhrifysgol Bangor, mae'n gyd-Gyfarwyddwr Canolfan Genedlaethol Addysg Grefyddol Cymru, ac yn llenor sy'n ysgrifennu mewn amryw ffurfiau. Mae Gareth wedi cyhoeddi dwy nofel i oedolion, cyfrol o straeon byrion i blant, Llanddafad (a enillodd Wobr Dewis y Darllenwyr Tir na-nOg 2025), cyfrol o lên feicro a ffotograffau, Cylchu Cymru: Llun a Llên wrth Gerdded (a enillodd Wobr Ffeithiol Greadigol Llyfr y Flwyddyn 2023), a chyfrol academaidd am gaethwasiaeth a'r Cymry yn America yn y 19g: 'Mae'r Beibl o'n tu' (GPC, 2023). Bu'n ffodus i ennill y Fedal Ddrama yn yr Eisteddfod Genedlaethol ddwywaith (2019 a 2021) ac mae wedi sgriptio dramâu llwyfan, gan gynnwys Ynys Alys (Frân Wen, 2022).

Mae wedi cyfrannu cerddi i nifer o gyfrolau, cafodd ei gomisiynu i ysgrifennu Cerdd Groeso Eisteddfod yr Urdd Ynys Môn 2026, ac mae ei waith wedi ei gyfieithu i Bwyleg, Armaneg, Wrdw, Ladacî, a Tsiec. Gareth hefyd yw sylfaenydd y clwb darllen a'r fforwm ysgrifennu, Llyfrau Lliwgar, ac ef oedd golygydd y flodeugerdd gyntaf o lenyddiaeth LHDTC+ yn y Gymraeg: Curiadau (Barddas, 2023). O ran ei waith academaidd, mae wedi cyd-olygu cyfrolau diweddar cyfresi Astudiaethau Athronyddol ac Ysgrifau Beirniadol, ac mae ei ddiddordebau'n helaeth, yn archwilio amrywiaeth ddiwylliannol, caethwasiaeth a rhyddid, Cristnogaeth, Iddewiaeth a Neobaganiaeth, moeseg a chymdeithas, heddychiaeth a llesiant, ac mae wedi cyfrannu i gyhoeddiadau amrywiol, gan gynnwys  dadansoddiad beirniadol o gofiant dyrys John Ystumllyn gan Alltud Eifion yn Globalising Welsh Studies (UWP, 2024), a olygwyd gan Charlotte Williams a Neil Evans.