Dewislen
English
Cysylltwch

“Tell me of Cranogwen”, said the sea to the shore. 

“Dywed, beth oedd ei chyfrinach?” 

 

“She was brave”, came the reply, 

softer than a crab shifting on sand. 

“Merch y graig, gonest, garw, cryf oedd hi, 

my bones remember her steps, 

penderfynoldeb ei chamau 

so certain, so assured. 

Unafraid of moulding new paths 

through my sands, my fields, 

they still hum her harmonies, 

playful as the wind. 

A deimli di ei halaw  

yn ymestyn  

dros fy nhraethau, 

a’i geiriau  

gloyw  

gynt  

yn adlewyrchu 

ar fy nghreigiau?” 

 

“Ah yes. My seaweed, my rocks recall her voice well. 

Yma bu barddoniaeth 

mewn heli 

raising the daily works of women and girls, 

gwireddu gobeithion 

till her song reached the gulls soaring overhead. 

They carried her words across the sea, 

ei brawddegau a deithiant 

to shores of far away and future. 

Merch Dolgoy-fach 

hwyliodd ymhell 

gan hau haelioni 

a chynhesrwydd Ceredigion 

yn llenwi ei chalon.” 

 

“O Cranogwen!”  

They cried when offering her the helm, 

carved of memory,  

ritual soaking into wood. 

Hi yn ei holl hynodrwydd 

sy’n parhau i anadlu 

bywyd yn y pridd. 

Her words still echo through my trees  

as they tell saplings the adventures 

of a woman who would not waiver. 

“She read my waters, 

darllennodd pob deigryn 

a gwau edafedd arian 

rhwng atgof ac atgof, 

hearing the whispers of the stars. 

At night, I sent soothing waves,  

tonnau hen, hen si-hei-lwli-mabi, 

gently rocking her into dreams 

of the deep. Secrets I shared as she slept 

and Cranogwen woke with my sighs on her tongue.” 

 

 

“Now I keep her. Our sweet Sara,  

beloved of sea and shore, 

yn un â’r tir a’i carodd,  

her life a glimmering dream, 

mewn urddas  

gorffwysa  in my earthen embrace,  

daear a blodau, 

root and seed, 

 kissing her bones.”

 

 

Hanan Issa, Bardd Cenedlaethol Cymru a Casi Wyn, Bardd Plant Cymru.

Comisiynwyd y gerdd hon gan Llenyddiaeth Cymru ar achlysur dadorchuddio cerflun Cranogwen yn Llangrannog, 10 Mehefin 2023.

I wylio’r cerdd fideo ‘Dywed beth oedd ei chyfrinach?’, cliciwch ar y llun o Hanan a Casi isod.