Cofio’r Cau
…Braich Ucha, Garrett Ganol, Ponc Robin Rabar;
Prinhau mae’r rhai sy’n deall iaith y graig
sy’n deall her y ‘traed’ a’r ‘crychod’ a’r ‘brig trwm’;
sy’n rhegi’r cerrig budron
ac yn canmol rhai fel sidan.
…Awstralia, Pont Mosys, Toffat;
A chydig heddiw fedar gofio emynau’r graig,
fu’n gryndod bas ar flondin neu inclên,
cyn brashollti’n bedwar llais,
yn gymanfa gyllyll naddu….
…Ponc Swallow, Califfornia, Sinc Wembley;
Mud yw’r mynydd mwyach
ond mae camp ein cyndadau
yn llafar ar y llethrau hyn o hyd.
…Hafod Owen, Llangristiolus, Y Bonc Fawr;
Nid rhyw ‘gewri stori fusutors’
wnaeth gerfio’r grisiau anferth hyn,
ond gwerin dwylo garw
a’u ffydd yn symud mynyddoedd,
wrth gonsurio cerrig yn fara,
fesul ponc a sinc.
…Matilda, Aberdaron, Ponc Teiliwr;
Ac os dewch yn nes,
a meinio’ch clustiau
yn erbyn y gwynt,
yn erbyn rhyfyg y dringwyr rhaffau glas,
bydd y ponciau’n sibrwd eu henwau o hyd…
….Twll Dwndwr, Bonc Wyllt, New York;
Hanner canrif wedi’r cau
mae gwaddol eu gorffennol
yn dal i ddwyn hen fyd yn ei ôl;
ond gwae ni’r plant
a wyrion eu brodir
pan elo ponciau’r hanes
yn geudod mud
ar ystlys Elidir…
…Sinc Galed, Ponc Enid, Abyssinia.
Ifor ap Glyn
Bardd Cenedlaethol Cymru
(Dyma gerdd a gomisiynwyd gan Amgueddfa Lechi Cymru i nodi 50 mlynedd ers cau’r Chwarel Dinorwig. Roedd y comisiwn yn cyd-fynd ag arddangosfa Cofio’r Cau – Dinorwig ’69, oedd yn cynnwys gwaith celf a barddoniaeth gan blant ysgol ardaloedd y chwareli, wedi ei gwblhau mewn gweithdai o dan ofal yr artist Mari Gwent ac Ifor ap Glyn.
Am ragor o wybodaeth am arddangosfa Cofio’r Cau – Dinorwig ’69, cliciwch yma.)