Enillydd: Y Brif Wobr a Gwobr Ffuglen Ymddiriedolaeth Rhys Davies
Drift, Caryl Lewis (Doubleday; argraffnod o Transworld, Penguin Random House)
Mae Nefyn wedi bod yn enigma erioed, hyd yn oed i’w brawd Joseph y mae’n byw gydag ef mewn bwthyn bach uwchben cildraeth blodeuog. Gwneuthurwr mapiau o Syria yw Hamza, sydd wedi’i garcharu mewn canolfan filwrol ychydig filltiroedd i fyny’r arfordir. Bydd storm ffyrnig yn dod â’r ddau enaid coll hyn at ei gilydd – ond cyn bo hir bydd lluoedd eraill yn ceisio eu rhwygo’n ddarnau…
Wrth symud rhwng arfordir gwyllt Cymru a Syria sydd wedi’i rhwygo gan ryfel, mae Drift yn stori garu wahanol, yn stori hypnotig am hunaniaeth goll, chwilio am gartref a gwytnwch rhyfeddol yr ysbryd dynol.
***
Mae Caryl Lewis yn ddramodydd a sgriptiwr Cymraeg sydd wedi ennill sawl gwobr. Mae ei nofel arloesol Martha, Jac a Sianco (2004) yn cael ei hystyried yn glasur modern o lenyddiaeth Gymraeg, ac mae’n eistedd ar y cwricwlwm Cymreig. Aeth yr addasiad ffilm – gyda sgript gan Caryl Lewis ei hun – ymlaen i ennill chwe gwobr BAFTA Cymraeg a Gwobr Ysbryd yr Ŵyl yng Ngŵyl Cyfryngau Celtaidd 2010. Mae ei gwaith sgriptio sgrîn hefyd yn cynnwys y ffilmiau cyffro BBC/S4C Hinterland a Hidden. Mae mae’n ddarlithydd gwadd mewn Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Caerdydd, ac yn byw gyda’i theulu ar fferm ger Aberystwyth. Drift yw ei nofel gyntaf yn yr iaith Saesneg.
Enillydd: Y Wobr Farddoniaeth
As If To Sing, Paul Henry (Seren, Poetry Wales Press Ltd.)
Mae pŵer cân i gynnal yr ysbryd dynol yn atseinio trwy As If To Sing. Mae ogofäwr caeth yn cropian yn ôl trwy ganeuon i’r môr a bydd milwyr Cymreig yn canu gydag arddeliad ar drothwy brwydr.
Gan gymylu ddoe a heddiw, mae ‘cân ffagl’ o gerddoriaeth a golau yn dwysáu yn ‘The Boys in the Branches’, dilyniant teimladwy i feibion y bardd lle mae tri bachgen yn dringo coeden i ddyfod yn ddynion. Mae diweddeb gloi’r casgliad yn cynnwys y gerdd hir ‘The Key to Penllain’. Wedi’i gosod yn haf 1969, mae ei freuddwyd apocalyptaidd yn arwain at chwilio am allwedd a allai achub y blaned. Yn gyfoethog o ran ei arddull telynegol a cherddorol a edmygir gan ddarllenwyr a chyd-feirdd, mae As If To Sing yn ychwanegiad hanfodol at gorff gwaith cymhellol y bardd hwn.
***
Ganed Paul Henry yn Aberystwyth a daeth at farddoniaeth trwy gyfansoddi caneuon. Ers derbyn Gwobr E. C. Gregory mae wedi cyhoeddi wyth casgliad gyda Seren, gan gynnwys Boy Running a The Brittle Sea: New & Selected Poems. Mae ei waith wedi ymddangos mewn sawl blodeugerdd a’i gyfieithu’n eang. Mae Paul wedi perfformio ei gerddi a’i ganeuon mewn gwyliau yn Ewrop, Asia ac UDA. Ef yw golygydd gwadd Poetry Wales a chyflwynodd raglenni ar gyfer BBC Radio Wales, BBC Radio 3 a BBC Radio 4.
Enillydd: Gwobr Ffuglen Greadigol
And… a memoir of my mother, Isabel Adonis (Black Bee Books)
Ganed Isabel Adonis yn Llundain ym 1951, i’r Gymraes Catherine Alice Hughes a’r artist enwog o Guyana, Denis Williams, y mae ei waith wedi’i arddangos yn Oriel y Tate.
Wedi’i magu yn Llundain, Swdan a Chymru, gyda thad pellennig a mam ynysig, mae Adonis yn archwilio natur hunaniaeth, diwylliant ac awydd fel y’i lluniwyd gan argraffiadau ei phlentyndod o’i rhieni.
Yn bersonol a chyffredinol ar yr un pryd, ac yn cael ei adrodd mewn rhythmau stori lafar, mae’r llyfr hynod gerddorol ac aml-haenog hwn yn archwilio natur ymrannol lliw, dieithrwch, effaith gwladychiaeth ar ddiwylliant cymdeithasol a’r hyn y mae’n ei olygu i fod yn ‘gymysg’.
Stori hanfodol i’w darllen sy’n portreadu agwedd bwysig ar wead cymdeithasol diwylliannol amrywiol Cymru a’r byd ehangach.
***
Mae Isabel Adonis yn fam, yn awdur ac yn artist. Cafodd ei geni a’i magu yn Llundain nes ei bod yn chwech oed, pan ddechreuodd ei thad weithio yn Khartoum yn Swdan. Bu’n byw ac yn mynd i’r ysgol yno nes ei bod yn naw oed pan brynodd ei rhieni dŷ yng Nghymru. Am y naw mlynedd nesaf bu Isabel yn byw ac yn mynd i’r ysgol yng Nghymru ac yn teithio i Affrica yn ystod y gwyliau.
Mae ei gwaith wedi ei gyhoeddi yn y New Welsh Review, Urban Welsh, Just So You Know a’r Journal of Caribbean Literature. Hi oedd enillydd y cylchgrawn Best Article 2002 yn y cylchgrawn Impact ac mae ganddi bedwar o blant sydd bellach yn oedolion.
Enillydd: Gwobr Plant a Phobl Ifanc
When the War Came Home, Lesley Parr (Bloomsbury Children’s Books)
Mae’r Rhyfel Byd Cyntaf wedi dod i ben, ond nid yw wedi diflannu.
Pan mae Natty yn gorfod symud i bentref newydd, mae hi’n cwrdd â dau filwr ifanc sy’n dal i frwydro yn erbyn effeithiau’r rhyfel. Ni all Huw anghofio’r pethau ofnadwy y mae wedi’u gweld, ond nid yw Johnny hyd yn oed yn cofio pwy ydyw. Wrth i Natty geisio cadw cyfrinach a datrys dirgelwch, mae’n dod o hyd i’w ffordd ei hun o frwydro dros yr hyn y mae’n credu ynddo – ac yn dysgu na ddylid byth anghofio rhai pethau…
***
Magwyd Lesley Parr yn ne Cymru ac mae bellach yn byw yn Lloegr gyda’i gŵr. Mae’n rhannu ei hamser rhwng ysgrifennu straeon, addysgu mewn ysgol gynradd a thiwtora oedolion. Mae ganddi MA mewn Ysgrifennu i Bobl Ifanc o Brifysgol Bath Spa.
Enillydd: Gwobr People’s Choice Wales Arts Review
The Last Firefox, Lee Newbery (Penguin Random House Children’s)
Rhwng bwlis yn yr ysgol a newidiadau yn y cartref, mae Charlie Challinor yn cael bywyd braidd yn frawychus. Daw’n warcheidwad i genau llwynog blewog o’r enw Cadno, ac aiff pethau’n llawer mwy brawychus. Nid dim ond llwynog yw Cadno: mae e’n firefox – yr unig un o’i fath – ac mae heliwr sinistr o fyd arall ar ei drywydd.
Wedi’i ysgubo i mewn i antur annisgwyl i amddiffyn ei ffrind fflamadwy, bydd angen i Charlie ddod o hyd i ddewrder nad oedd erioed wedi meddwl oedd ganddo, os yw’n mynd i achub y firefox olaf…
***
Mae Lee Newbery yn byw gyda’i ŵr, mab a dau gi mewn tref glan môr yng ngorllewin Cymru. Yn ystod y dydd, mae’n helpu pobl agored i niwed i chwilio am swyddi ac ennill sgiliau newydd, a gyda’r nos, mae’n eistedd i lawr wrth ei liniadur i ysgrifennu.
***
Roedd The Last Firefox ar restr fer Gwobr Plant a Phobl Ifanc.