Enillwyr Cymraeg Llyfr y Flwyddyn 2022

Dydi Morfudd ddim yn deall pobl a dydi pobl ddim wedi trio ei deall hi. Pan mae’n derbyn cais Facebook gan ferch ifanc sy’n byw ei bywyd ar y we, mae natur chwilfrydig Morfudd yn deffro.

Wrth i’w hobsesiwn â’r ferch drydanol yma dyfu fe orfodir Morfudd i wynebu cyfrinachau ei gorffennol. A fydd y clwyfau sy’n byw yn ei chrombil yn ei gyrru i le fydd yn sigo bydoedd y ddwy am byth?

Stori gyfoes bwerus a nofel gyntaf yr actores amryddawn Ffion Dafis yn dilyn llwyddiant Syllu ar Walia (Y Lolfa, 2017). 

***

Mae Ffion Dafis yn enwog fel actores a chyflwynwraig ar radio a theledu. O Fangor yn wreiddiol, mae’n adnabyddus am chwarae rhan Llinos yn y gyfres deledu Amdani a Rhiannon yn Byw Celwydd ar S4C. Bu’n actio rhan yr Arglwyddes Macbeth yng nghynhyrchiad arloesol Theatr Genedlaethol Cymru o ddrama Shakespeare yng Nghastell Caerffili yn 2017. 

Yn y ‘bargeinio rhwng meddalwch a chadernid’ y mae cerddi merch y llyn, ail gyfrol Grug Muse, yn digwydd; yn y cyrff o ddwr sy’n ddihangfa ac yn fygythiad yn un gwynt. Mae haenau daeareg yn datgelu haenau’r hunan, mewn gwaith sy’n dangos fod y ffin rhwng poen a phleser, rhwng y cignoeth a’r synhwyrus, mewn gwirionedd yn denau iawn. 

***

Mae Grug Muse yn fardd ac ysgrifwr o Ddyffryn Nantlle. Enillodd Gadair Eisteddfod yr Urdd yn 2013, a chyhoeddodd ei chasgliad cyntaf, Ar Ddisberod (Cyhoeddiadau Barddas), yn 2017. Mae ei gwaith wedi ei gyfieithu i’r Almaeneg, Groeg a Latgaleg. 

Yn ei hunangofiant cignoeth, mae’r gantores Non Parry yn codi’r llen ar glamyr bywyd yn llygad y cyhoedd ac yn trafod iechyd meddwl yn onest iawn.

Fel aelod o Eden, daeth Non yn wyneb cyfarwydd pan oedd hi ond yn 22 oed. Dros nos roedd hi’n gwireddu breuddwyd gyda’i ffrindiau gorau, Emma a Rachael. Ond y tu ôl i’r gytgan “Paid â bod ofn“, roedd yna Non wahanol iawn.

Yn 2018 daeth yr amser i gyfaddef y gwir: roedd ofn lot fawr o bethau arni. Wedi blynyddoedd o ddioddef yn dawel, digon oedd digon.

“Pryd dwi’n mynd i fod yn normal?” gofynnodd ar goedd.

Dyma ei stori hi – y plentyn ansicr yn dioddef o OCD a gorbryder aeth ymlaen i berfformio o flaen miloedd, a’r wraig a’r fam berffaith amherffaith sydd wedi dysgu byw gyda heriau salwch ei gŵr Iwan John a’r effaith gafodd blynyddoedd o ddisgwyl am drawsblaniad ar y teulu cyfan.

***

Mae Non Parry yn aelod o’r grwp pop hynod boblogaidd, Eden. Mae hefyd yn ysgrifennu sgriptiau ac ar hyn o bryd yn astudio gradd MA mewn Psychotherapeutic Practice. Mae ganddi podlediad poblogaidd ar BBC Radio Cymru, sef Digon yw digon – amser i gael sgwrs onest am iechyd meddwl. 

Mae Non yn briod i’r actor Iwan John a gyda thri o blant ac un llys fab ac un llys ferch.  

Pum nofel onest, pwerus a diflewyn-ar-dafod gan rai o’n hawduron ifanc mwyaf blaengar. Mae Y Pump yn cofleidio cymhlethdodau pum ffrind ym Mlwyddyn 11 Ysgol Gyfun Llwyd – Tim, Tami, Aniq, Robyn a Cat. Mae’r pum nofel yn dilyn criw o ffrindiau wrth iddynt ddarganfod y pŵer sydd gan eu harallrwydd pan maen nhw’n dod at ei gilydd fel cymuned.  

Nodyn ar gymhwyster: Yn wreiddiol, cyflwynwyd y 5 llyfr yng nghyfres Y Pump fel cyfrolau unigol, ond barn y Beirniaid oedd fod cyfrolau’r gyfres mor gysylltiedig, a’r cymeriadau yn ymddangos drwyddi-draw, ac felly nad oedd modd gwahaniaethu rhyngddynt. At hynny, mae’r beirniaid wedi penderfynu y dylid eu cynnwys fel un teitl ar restr fer y wobr.

***

Tim – Elgan Rhys a Tomos Jones (cyd-awduron y nofel gyntaf yn y gyfres)

Cafodd Elgan Rhys ei fagu ym Mhwllheli, ac mae’n byw yng Nghaerdydd ers degawd. Mae’n gweithio yn bennaf ym maes theatr, fel awdur (Woof), perfformiwr (Chwarae) a chyfarwyddwr (Llyfr Glas Nebo). Ei rôl fel awdur, rheolwr creadigol a golygydd cyfres Y Pump yw ei brosiect cyntaf yn y sector cyhoeddi.  

Mae Tomos Jones yn 18 oed ac yn byw yng Nghaerdydd. Dyma’r nofel gyntaf mae wedi helpu i’w chreu. Ei obaith yw aros yng Nghaerdydd er mwyn astudio’r Gymraeg yn y brifysgol.  

Tami – Mared Roberts a Ceri-Anne Gatehouse (cyd-awduron yr ail nofel yn y gyfres)

Mae Mared Roberts yn dod o ardal Cei Newydd, Ceredigion. Graddiodd mewn Ffrangeg a Sbaeneg o Brifysgol Caerdydd ac mae bellach yn gyfieithydd. Hon yw ei nofel gyntaf.  

Mae Ceri-Anne Gatehouse yn ysgrifennwr ac yn fardd sydd ar hyn o bryd yn dilyn cwrs gradd BA Drama ac Ysgrifennu Creadigol yn Royal Holloway, Prifysgol Llundain. Mae’n falch iawn o weithio ar nofel sy’n rhoi cynrychiolaeth i bobl ifanc sy’n cael eu tangynrychioli.  

Aniq – Marged Elen Wiliam a Mahum Umer (cyd-awduron y drydedd nofel yn y gyfres)

Yn wreiddiol o Fangor, mae Marged Elen Wiliam bellach yn byw yn Nghaerdydd ar ôl cyfnodau yn byw ac astudio yn Llundain a Chaergrawnt. Yn diweddar, cwblhaodd radd MPhil mewn Astudiaethau De Asiaidd. Mae’n gweithio fel swyddog polisi ac yn treulio’r rhan fwyaf o’i hamser sbâr yn sgwennu neu’n synfyfyrio. 

Mae Mahum Umer yn Bacistani trydedd genhedlaeth a anwyd yng Nghymru, ac mae‘n falch o‘i gwreiddiau Pacistanaidd a Chymreig. Mae’n astudio Cymraeg ac yn gobeithio defnyddio ei phrofiadau i ddod ag amrywiaeth i lenyddiaeth a’r cyfryngau, gan ddechrau gydag Aniq, ei phrofiad cyntaf o weithio ar nofel.  

Robyn – Iestyn Tyne a Leo Drayton (cyd-awduron y bedwaredd nofel yn y gyfres)

Daw Iestyn Tyne o Lŷn yn wreiddiol, ond mae bellach yn byw yng Nghaernarfon. Mae’n un o olygyddion Cyhoeddiadau’r Stamp, ac mae wedi cyhoeddi dwy gyfrol o farddoniaeth. Dyma’i nofel gyntaf.  

Mae Leo Drayton yn fachgen traws o Gaerdydd. Ar ôl gadael Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf aeth i wirfoddoli yng Nghambodia cyn mynd i’r brifysgol. Dyma’r nofel gyntaf iddo weithio arni ac mae’n hoff o ysgrifennu barddoniaeth.  

Cat – Megan Angharad Hunter a Maisie Awen (cyd-awduron y bumed nofel yn y gyfres)

Mae Megan Angharad Hunter yn dod o Benygroes, Dyffryn Nantlle, ac yn astudio Cymraeg ac Athroniaeth ym Mhrifysgol Caerdydd. Yn 2020, enillodd Ysgoloriaeth Awdur Newydd Llenyddiaeth Cymru cyn cyhoeddi tu ôl i’r awyr (Y Lolfa), ei nofel gyntaf i bobl ifanc.  

Mae Maisie Awen yn 18 oed ac yn dod o Sir Benfro. Mae’n astudio’r celfyddydau perfformio ac yn caru pob math o gelfyddyd. Cat yw’r nofel gyntaf iddi weithio arni ond mae wedi bod yn sgwennu barddoniaeth a straeon byrion ers blynyddoedd.