(dyma gyfieithiad gan Ifor ap Glyn o’r gerdd wreiddiol. Gellir darllen y gerdd yn Saesneg isod)
i Gwilym Williams
Picsileiddir mil o fylchau
lle cwyd wynebau dan y don.
Dringa haul dros fryniau
at groesbren ddu
sy’n sgleinio dy lygaid
nôl mewn iddi,
gan anadlu trefi, pentrefi, dinasoedd;
galar a lynir â sment ar wal.
Pethau plufiog wedi’u gosod mewn corneli
yn syllu nôl arnom.
_____
Mae dy gerddi’n adrodd
am dy gariad at y lonydd hyn:
briallu, mieri, cen,
mwsog, bedw’n prifio.
Wrth gerdded i’r ysgol,
carchar i grwt â phennau gliniau du
fe gnoaist ar bensil
nes i’r dannedd gwrdd â’r canol.
Yna daeth rhywbeth
i fritho’i uchelgais:
cyfryngu’r natur mewnol
drwy emyn a sgrifennwyd
gan dân, aelwyd, a golau.
Patrymau ar ddŵr
yn datgloi cyfaredd perthyn,
yn creu hafan mewn llyfrau.
_________
Mae peiriant y galon yn dweud wrthym
fod mwy na hyn.
Ond os gallwn, dychwelwn
gan ymaflyd â’r hiraeth.
Gwewyr ein dynoliaeth,
ei sgerbwd allanol,
yn gwarthnodi ein byd,
drwy gecian gweddïau di-ri.
Ac eto rwyt ti, fi, nhw, yn credu
mewn rhywbeth mwy:
Pan welaf athrofa y werin
yn uno fy nghenedl i gyd.
Rhywbeth sydd tu hwnt i’r hunan
sy’n creu lle ar gyfer meddwl–
tu hwnt i’r caledwedd
sy’n britho ein ffurfafen.
Ac mewn pentre,
mae menyw’n dweud wrth blentyn:
Pan ddaeth yn ôl
ni allai fynd mewn i’r gegin.
Gofynnodd am baraffîn
i drochi’r llau oedd dros ei gorff i gyd.
O dan helygen noethodd ei hun,
cyn y gellid ei gyffwrdd.
Nerys Williams
Cyfieithiad Cymraeg gan Ifor ap Glyn
Watchkeeper
for Gwilym Williams
Pixels break a thousand spaces
where floating faces rise.
Sun clambers over hills
to a black cross.
That shines your eyes
back into it,
breathing in villages, towns, cities
mourning cemented onto walls.
Plumed objects placed in corners
looking back at us.
_____
Your poems tell me
how you loved these lanes:
Primroses, brambles, lichen,
moss, birches thickening.
Walking to school, a prison
to a small boy with dirty knees
you chewed a pencil
until teeth touched lead.
Then something flecked
its ambition:
An inscape mediated
the inscribed hymn
of fire, hearth, light.
Patterns on water
unlocked a spell of belonging
homing into books.
_________
The heart’s machine tells us
there is more than this.
But if we can, we return
wrestling with nostalgia.
The hurt of humanity,
its exoskelelton
branding the world,
stammering untold prayers.
Yet you, I, we, they, believe
in something more:
Pan welaf athrofa y werin
yn uno fy nghenedl i gyd.
Something that exceeds self
makes space for thought–
beyond the hardware
that litters our sky.
And in a village
a woman tells a child:
On his return he could not walk
into the kitchen.
He asked for paraffin to douse
the lice that covered his body.
Under a willow he stripped
before he could be touched.
Nerys Williams
Gwybodaeth am Nerys Williams
Yn wreiddiol o Sir Gaerfyrddin, mae Nerys Williams yn Athro Cysylltiol mewn Llenyddiaeth Americanaidd yng Ngholeg Prifysgol Dulun. Mae wedi ysgrifennu llawer am farddoniaeth gyfoes ac wedi cyhoeddi dwy gyfrol o gerddi Sound Archive (Seren, 2011) a Cabaret (New Dublin Press, 2017). Mae Nerys yn byw yn Kells Co. Meath, Iwerddon gyda’i gŵr a’i merch.